Το κλασικό νεκροταφείο
Από τα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. μέχρι την αναδιοργάνωση της Πέλλας από τον Κάσσανδρο, το νεκροταφείο της πρωτεύουσας της αρχαίας Μακεδονίας αναπτύχθηκε κυρίως έξω από το βόρειο τείχος της πόλης με πυκνότερο πυρήνα στο νότιο τμήμα της μεταγενέστερης Αγοράς των ελληνιστικών χρονών.
Οι ταφές εντοπίστηκαν κατά την ανασκαφή της Αγοράς, η κατασκευή της οποίας είχε καταστρέψει ή είχε καλύψει πολλές από αυτές. Η πλειοψηφία των ταφών έχει τη μορφή ενός απλού ορύγματος, ορισμένες φορές με μικρές πέτρες να ενισχύουν τα τοιχώματα. Υπάρχουν όμως και μεγαλύτεροι ορθογώνιοι τάφοι, με μήκος μέχρι 7 μέτρα και βάθος μέχρι 4 μέτρα, λαξευμένοι στο φυσικό, βραχώδες υπέδαφος. Τα παιδιά θάβονταν συχνά μέσα σε αμφορείς. Μικροί χωμάτινοι τύμβοι και επιτύμβια μνημεία είχαν στηθεί πάνω από ορισμένους μεμονωμένους τάφους ή συστάδες τάφων.
Ελάχιστες περιπτώσεις καύσης έχουν εντοπιστεί, με τα καμένα οστά να διατηρούνται σε τεφροδόχα αγγεία. Μια τεφροδόχος υδρία είναι κατασκευασμένη στην Αττική, στο εργαστήριο του ζωγράφου του Προνόμου και εικονίζει την έριδα της Αθηνάς και του Ποσειδώνα με τρόπο αριστοτεχνικό. Από εδώ προέρχονται η μαρμάρινη επιτύμβια στήλη του Ξάνθου γιου του Δημητρίου και της Αμαδίκας που χρονολογείται κοντά στα 400 π.Χ. και η ορθογώνια ενεπίγραφη βάση από το επιτύμβιο μνημείο της ιέρειας Τιμαρέτης του τέλος του 5ου αιώνα π.Χ. (βλ. ενότητα νεκροταφείου). Τα κτερίσματα των ταφών διαφοροποιούνται ανάλογα με το φύλο και την ηλικία των νεκρών που συνόδευαν, όπως και στον υπόλοιπο ελληνικό κόσμο, ενώ ένα σπάνιο αντικείμενο ξεφεύγει από την κατηγορία των κτερισμάτων: πρόκειται για ένα μολύβδινο φύλλο που τοποθετήθηκε διπλά σε ένα νεκρό, ώστε αυτός να μεταφέρει στους “δαίμονες” του Κάτω Κόσμου τα ερωτικά μάγια που είναι χαραγμένα πάνω του!
- Κείμενο: Χάρης Τσούγγαρης - Αρχαιολόγος
