Οικίες
Οι ιδιωτικές κατοικίες της ελληνιστικής Πέλλας αποτελούν ένα κεφάλαιο της ιστορίας της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής, τόσο για την κατασκευή, όσο και για τη διακόσμησή τους.
Σε κάθε οικοδομικό τετράγωνο της πόλης υπήρχαν 2 έως 8 κατοικίες, με εμβαδόν από 100 ως 1000 τ.μ. σπανιότερα. Οι χώροι τους ήταν προσανατολισμένοι προς το Νότο, ώστε το χειμώνα να δέχονται τις ευεργετικές ακτίνες του ήλιου και να προστατεύονται από το βοριά, ενώ κατά το καλοκαίρι η θέση του ήλιου ψηλά στον ορίζοντα να δημιουργεί ευρύτερους σκιασμένους χώρους γύρω από τις κεντρικές περίστυλες αυλές. Πολλές οικίες διέθεταν και δεύτερο όροφο στο βορινό τμήμα τους, οικιακά ιερά και βωμίσκους για τη λατρεία των θεών, αλλά και μικρές ή μεγαλύτερες αίθουσες συμποσίων. Ανάμεσα στα πλούσια αρχιτεκτονικά στοιχεία των κατοικιών ξεχωρίζει ο χρωματικός διάκοσμος των εσωτερικών τους χώρων, ενώ στο Μουσείο έχει αποκατασταθεί σε όλο το ύψος του (5 μέτρα) τμήμα τοίχου μεγάλης αίθουσας κατοικίας, το οποίο μιμείται χρωματικά και με ανάγλυφα αρχιτεκτονικά στοιχεία την πρόσοψη μίας διώροφης κατοικίας. Τα πολύτιμα έπιπλα και σκεύη συμποσίων που βρέθηκαν στους χώρους των οικιών, αλλά και το δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης που διέθεταν, μαρτυρούν για το υψηλό επίπεδο καλλιτεχνικής ευαισθησίας και διαβίωσης που απολάμβαναν οι ένοικοί τους.
Δύο οικίες του τέλους του 4ου αιώνα π.Χ. αμέσως νότια της Αγοράς, ανάμεσα στις οποίες παρεμβάλλεται το νομισματοκοπείο της πόλης, ξεχωρίζουν ιδιαίτερα για την έκταση και τον πλούτο της κατασκευής τους, στοιχεία που δηλώνουν ότι οι αίθουσες συμποσίων και οι αυλές τους χρησίμευαν για πολυμελείς συγκεντρώσεις. Η μεγαλύτερη από αυτές έχει δύο περίστυλες αυλές, συνολικό εμβαδόν 3160 τ.μ. και έχει πάρει την ονομασία «οικία του Διονύσου» από το ψηφιδωτό που κοσμούσε το δάπεδο ενός από τους χώρους συμποσίων της. Σε αυτό εικονίζεται ο θεός του κρασιού, κισσοστεφανωμένος και γυμνός πάνω σε πάνθηρα (το ιερό του ζώο). Σήμερα εκτίθεται στο Μουσείο, όπως και το επόμενο, που βρέθηκε σε άλλο χώρο της ίδιας κατοικίας και εικονίζει δύο άνδρες που κυνηγούν λιοντάρι. Ορισμένοι μελετητές πιστεύουν ότι η παράσταση αναφέρεται σε αληθινό περιστατικό, όταν ο Μέγας Αλέξανδρος κινδύνεψε σε κυνήγι και διασώθηκε από τον Κρατερό.
Η «οικία της Ελένης» έχει εμβαδόν 2.350 τ.μ. και μεγάλη περίστυλη αυλή. Διασώζει στη θέση του ψηφιδωτό δάπεδο αίθουσας συμποσίων με θέμα την αρπαγή της Ωραίας Ελένης από το Θησέα, ο οποίος ετοιμάζεται να την ανεβάσει σε τέθριππο άρμα. Σε άλλο χώρο της ίδιας οικίας διασώζεται ψηφιδωτό που εικονίζει κυνήγι ελαφιού, σε μια ακόμη αριστοτεχνική σύνθεση.
Η ομάδα των ψηφιδωτών της Πέλλας περιλαμβάνει αρκετά ακόμη έργα σε οικίες και ιερά, υποστηρίζοντας την υπόθεση της λειτουργίας τοπικού εργαστηρίου. Αποτελεί τη σημαντικότερη ομάδα ελληνιστικών ψηφιδωτών κατασκευασμένων από φυσικά βότσαλα και χαρακτηρίζεται από υψηλή καλλιτεχνική αξία.
